Badania dowiodły już, że ketamina ma potencjał w leczeniu depresji lekoopornej. Naukowcy sprawdzają jakie korzyści może przynieść ten psychodelik stosowany terapeutycznie.
Ketamina jako lek na depresję
Ketamina to substancja znieczulająca o efektach dysocjacyjnych (oddzielenie od poczucia rzeczywistości).
Jest powszechnie stosowana jako środek znieczulający w anestezjologii. Okazała się obiecująca, w leczeniu depresji u pacjentów, u których inne terapie nie przyniosły poprawy. Działanie leku jest szczególnie szybkie i wykazało potencjał do zmniejszenia myśli samobójczych u osób z dużym zaburzeniem depresyjnym.
Ketamina, początkowo opracowana jako środek znieczulający w latach 60. XX wieku, zyskała uwagę ze względu na swoje szybkie działanie przeciwdepresyjne, szczególnie w przypadku depresji opornej na leczenie. Tradycyjne leki przeciwdepresyjne często wykazują działanie dopiero po kilku tygodniach (jeśli w ogóle pacjenci na nie zareagują), natomiast dawka ketaminy może złagodzić objawy w ciągu kilku godzin.
Ta szybko działająca właściwość ma szczególne znaczenie dla pacjentów, którzy nie zareagowali na konwencjonalne metody leczenia.
Depresja oporna na leczenie, dotyka około jednej trzeciej osób, cierpiących na depresję. To stanowi poważne wyzwanie w leczeniu. Mechanizm działania ketaminy celuje między innymi w receptory NMDA i zwiększa neuroplastyczność.
Mechanizmy działania ketaminy
Nowe badanie opublikowane w American Journal of Psychiatry odkrywa, że ketamina zwiększa przyjemność społeczną i zachowania empatyczne. Odkrycie dostarcza dowodów na to, że ketamina może mieć działanie entaktogenne, czyli w skrócie – poprawiające nastrój.
Empatia ma kluczowe znaczenie dla spójności społecznej wśród ssaków, w tym ludzi. Spójność społeczna polega na dbaniu nie tylko o siebie – ale o całą otaczającą nas społeczność (i tutaj można to również powiązać z empatią). Obejmuje wymiar poznawczy, emocjonalny i współczucie, umożliwiając jednostkom zrozumienie, dzielenie się i działanie zwracając uwagę na emocje innych. Zaburzona empatia jest powszechną cechą różnych schorzeń psychiatrycznych, takich jak silna depresja, zaburzenia ze spektrum autyzmu i antyspołeczne zaburzenia osobowości.
W przypadku osób z silną depresją brak równowagi w empatii może prowadzić do głębokiej samotności i rozpaczy z powodu niezdolności do nawiązywania kontaktów społecznych. Pomimo znaczącego wpływu zaburzonej empatii, obecnie nie ma zatwierdzonych leków zaprojektowanych specjalnie w celu zwiększenia empatii.
Leczenie depresji lekoopornej przy pomocy psychodelików
Związki psychodeliczne takie jak MDMA, LSD i psylocybina, okazały się pomocne w ułatwianiu spójności społecznej i empatii. Ketamina jest już zatwierdzonym lekiem na lekooporną i ma właściwości entaktogenne.
„Jestem zainteresowany działaniem ketaminy i szybko działających leków przeciwdepresyjnych, ich mechanizmami działania i ich przełożeniem między ludźmi a modelami zwierzęcymi” – autor badania Todd Gould, profesor psychiatrii, farmakologii i neurobiologii na University of Maryland School of Medicine.
O depresji lekoopornej mówimy zwykle kiedy pacjent nie reaguje na co najmniej dwa podane mu leki antydepresyjne.
Zastosowanie ketaminy w lekoopornej depresji
W badaniu wzięło udział 68 uczestników w wieku od 18 do 65 lat, u których zdiagnozowano duże zaburzenie depresyjne lub zaburzenie afektywne dwubiegunowe i którzy obecnie doświadczają epizodu silnej depresji. Osoby te nie zareagowały na co najmniej jeden lek przeciwdepresyjny podczas obecnego epizodu. W badaniu przeprowadzonym w Narodowym Instytucie Zdrowia Psychicznego zastosowano podwójnie ślepą próbę z kontrolą placebo. Każdy uczestnik otrzymał zarówno wlew ketaminy (0,5 mg/kg przez 40 minut), jak i wlew placebo, podawane w odstępie dwóch tygodni w losowej kolejności. Badanie nie obejmowało ustrukturyzowanej psychoterapii.
Badacze ocenili przyjemność uczestników z interakcji społecznych za pomocą Skali Przyjemności Snaith-Hamilton (SHAPS). Skala zawiera elementy mierzące przyjemność z aktywności społecznych. Do oceny ogólnych objawów depresji przed i po każdym wlewie badacze wykorzystali Skalę depresji Montgomery’ego-Åsberga (MADRS).
Obserwacje dotyczące stosowania ketaminy
Ketamina zwiększyła prawdopodobieństwo zgłaszania przez uczestników przyjemności z interakcji społecznych w porównaniu z placebo. W szczególności uczestnicy badania zgłaszali większą przyjemność z przebywania z rodziną, oglądania uśmiechniętych twarzy, pomagania innym i otrzymywania pochwał. Efekty obserwowano do tygodnia po podanym wlewie ketaminy.
Co ciekawe, podczas kontrolowania ogólnych efektów przeciwdepresyjnych (mierzonych za pomocą MADRS), specyficzne wzmocnienie przyjemności społecznej nie było rozróżnialne. To wskazuje, że efekty prospołeczne mogą być powiązane z ogólnymi właściwościami ketaminy poprawiającymi nastrój.
Lek, który zwiększa empatię
Aby lepiej zrozumieć wpływ ketaminy na empatię, naukowcy wykorzystali model gryzoni obejmujący zadanie niechęci do krzywdzenia (HAT). W tym eksperymencie szczury były trenowane do naciskania dźwigni w celu otrzymania granulatu sacharozy. Podczas sesji HAT, naciśnięcie dźwigni powodowało również łagodne porażenie prądem kolegi z klatki, tworząc sytuację, w której szczur mógł zrezygnować z nagrody, aby zapobiec krzywdzie swojego towarzysza. Naukowcy zmierzyli gotowość szczurów do naciskania dźwigni po otrzymaniu zastrzyków z soli fizjologicznej lub ketaminy.
W modelu zwierzęcym szczury leczone ketaminą wykazywały zwiększone zachowania empatyczne. Były bardziej skłonne do rezygnacji z naciskania dźwigni, chroniąc w ten sposób swojego kolegę z klatki przed wstrząsami, w porównaniu do szczurów leczonych solą fizjologiczną. Efekt ten utrzymywał się do sześciu dni po leczeniu, co sugeruje trwały wpływ ketaminy na zachowania empatyczne. Co ważne, ta zwiększona niechęć do krzywdzenia nie była powiązana ze zmianami w zachowaniu związanym z poszukiwaniem sacharozy, co wskazuje raczej na specyficzne wzmocnienie empatii niż ogólny wzrost wrażliwości na nagrody.
„Podejrzewaliśmy, że empatia może być modulowana przez ketaminę i oceniliśmy to zarówno na ludzkim zbiorze danych osób, które otrzymały leczenie ketaminą z powodu depresji, jak i na szczurzym modelu empatii” – powiedział autor badania
Wskazania do stosowania ketaminy w depresji lekoopornej
„Ketamina leczy szereg objawów związanych z depresją, w tym obniżony nastrój, anhedonię i skłonności samobójcze. W związku z tym jej wpływ na pomiary empatii jest niespecyficzny. Co więcej, w naszych badaniach wykorzystano skalę oceny do pomiaru anhedonii i wybrano konkretne pytania związane z empatią. W przyszłych badaniach pomocne będzie wykorzystanie ocen lepiej przygotowanych do kompleksowej oceny składników empatii. Długoterminowe cele obejmują stosowanie ketaminy i innych leków do selektywnego leczenia objawów, niezależnie od diagnoz DSM”. – podsumowuje autor badania
Pomimo tych obiecujących wyników, badanie ma pewne ograniczenia. SHAPS nie mierzy bezpośrednio zmian w zachowaniach społecznych, a jedynie zgłaszaną przez siebie przyjemność. Przyszłe badania powinny obejmować oceny behawioralne w celu ustalenia, czy pacjenci leczeni ketaminą są bardziej skłonni do angażowania się w zachowania prospołeczne.
Skutki uboczne i działania niepożądane
Powyższe badania i terapia ketaminą pacjentów z depresją lekooporną odbywa się w kontrolowanych warunkach. Niewłaściwe stosowanie może skończyć się poważnymi konsekwencjami i stanowić zagrożenie dla zdrowia.
Nadużywanie ketaminy może spowodować:
- nieodwracalne uszkodzenie pęcherza moczowego
- problemy ze wzrokiem i koncentracją
- problemy ze snem
- lęki i paranoje
- ból brzucha
- drgawki
Łączenie ketaminy z alkoholem i innymi lekami
Nie wolno łączyć ketaminy z lekami o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy.
Nie należy łączyć ketaminy z alkoholem i opioidami. Substancje mogą spotęgować szybko działający środek znieczulający i doprowadzić do omdlenia.
Jeżeli szukasz więcej informacji na temat psychodelików, to sprawdź naszą zakładkę GRZYBY.
Źródła:
- Journal of Affective Disorders (2023). Clinical outcomes in the biomarkers of ketamine (Bio-K) study of open-label IV ketamine for refractory depression. Z linku: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S016503272301501X
- Lorenc M. (2023). Newonce. Czy k3tamina wyleczy nas z depresji?. Z linku: https://newonce.net/artykul/czy-k3tamina-wyleczy-nas-z-depresji
- Społeczna Inicjatywa Narkopolityki (SIN). KETAMINA. Z linku: https://sin.org.pl/substancje/ketamina/
- Hess E.M., Greenstein D.K., Hutchinson O.L., B.S., Zarate C.A., Gould T.D. (2024). American Journal of Psychiatry. Entactogen Effects of Ketamine: A Reverse-Translational Study Z linku: https://psychiatryonline.org/doi/10.1176/appi.ajp.20230980
- Dolan E.W. (2024). Psypost. Ketamine as an entactogen: Scientists reveal intriguing impact on social pleasure and empathy. Z linku: https://www.psypost.org/ketamine-as-an-entactogen-scientists-reveal-intriguing-impact-on-social-pleasure-and-empathy/
NAPISZ KOMENTARZ